ฉันเงยหน้าขึ้นมองไรผมชื้นเหงื่อที่กำลังสาละวนเก็บกวาดสารพัดอุปกรณ์ที่เกะกะกระจัดกระจายอยู่หน้าบ้าน
ชายหนุ่มในชุดเสื้อยืดคอกลมสีขาวสภาพคล้ายจะถูกใช้งานมานานปี กับกางเกงขาสั้นแค่เข่า รองเท้าแตะหลวมโพรก ช่างดูขัดกับภาพความเป็นจริงที่เคยเห็นจนชินตา
“ให้ตายเถอะ” เขาสะบัดแขนขึ้นปาดเหงื่อ
“จริงๆ นะ ผมนึกไม่ถึงเลยว่าจะต้องมาทำอะไรแบบนี้ ”
“ นานๆที” ฉันว่า “คุณนี่ขี้บ่นจัง”
“ถ้าลีโอไม่ซนเอาเรื่อง ผมคงไม่ต้องลงทุนทำรั้วใหม่” น้ำเสียงอ่อนใจ
“ทำแล้วจะเอาอยู่หรือเปล่ายังไม่รู้ ทั้งรั้ว ทั้งบ้านหมา ทั้งหมดนี่เพื่อมันโดยเฉพาะ”
ชายหนุ่มปาดมือเข้ากับกางเกง เดินมาทางฉันที่กำลังนั่งจิบน้ำเย็นไม่รู้ไม่ชี้อยู่ที่โต๊ะตัวเล็กหน้าบ้าน
“คุณว่าลีโอจะชอบไหม?”
“รั้ว หรือ บ้านคะ?” ฉันพลิกกระดาษตรงหน้า
ชายหนุ่มยักไหล่
“ฉันว่าลีโอคงไม่ชอบถูกจำกัดอิสรภาพในรั้วที่สูงขึ้น แต่บ้านก็ดูน่ารักดี เขาอาจจะชอบก็ได้”
“อดีตเจ้าพ่อคุมซอยอย่างเจ้านั่น ตอนนี้กำลังจะมีสมบัติเป็นของตัวเอง ผมอยากให้เขามีบ้าน มีอาณาบริเวณที่เป็นของเขา ให้รู้ว่านี่คือบ้าน จะได้ไม่ต้องไปเที่ยวเร่ร่อนอยู่ตามถนนอีก ทั้งบ้านทั้งรั้วที่ผมทำนี่ ของเขาทั้งหมดนั่นละ”
ฉันหัวเราะ “อ้าว หรือคะ นึกว่าของคุณเสียอีก”
“หือ?”
“คุณลืมแล้วหรือ สุนัขไม่สามารถเป็นผู้ทรงสิทธิได้ตามกฎหมาย”
“เอาแล้วไง” ถึงทีเขาหัวเราะบ้าง “ใช่ ถูกของคุณ...”
“...ผู้ทรงสิทธิ หรือผู้ถือสิทธิ ตามกฎหมายหมายถึงผู้ที่เป็นเจ้าของสิทธิ และสามารถใช้สิทธิใดๆ ได้ตามที่ต้องการ ซึ่งผู้ที่จะเป็นเจ้าของสิทธิ หรือผู้ทรงสิทธิที่ว่านี้ จะต้องเป็น “บุคคล” เท่านั้น สัตว์ ทรัพย์ หรือสิ่งของไม่สามารถเป็นผู้ทรงสิทธิ”
“ตัวอย่างเช่น เราไม่สามารถทำพินัยกรรมยกทรัพย์สมบัติให้แมว สุนัข หรือสัตว์เลี้ยงอะไรก็ตามที่เรารักได้ เพราะสัตว์เหล่านี้ไม่สามารถใช้สิทธิเหนือทรัพย์ แม้พินัยกรรมจะทำขึ้นอย่างถูกต้องตามกฎหมายทุกประการก็ตาม แต่ถ้าเกิดจะทำพินัยกรรมยกสมบัติให้ใครสักคน โดยมีข้อตกลงว่าต้องเลี้ยงดูสัตว์ของเราให้ด้วยละก็ แบบนั้นทำได้”
เขายิ้ม
“สรุปคือ... ผู้ทรงสิทธิ ต้องมีสถานะเป็นบุคคลเท่านั้น จะเป็นบุคคลธรรมดา หรือนิติบุคคลก็ได้ ส่วนหมา แมว นก งู กระรอก กระต่าย ช้าง ม้า วัว ควาย อะไรต่างๆ เหล่านี้จะเป็นผู้ทรงสิทธิไม่ได้”
“ผมเข้าใจถูกไหม?”
ฉันไม่ตอบ
“เป็นอันว่า รั้วกับบ้านหมานี่ ไม่ใช่ของลีโอ แต่เป็นของผม เพราะลีโอเป็นสุนัข จึงไม่สามารถเป็นผู้ทรงสิทธิเหนือทรัพย์...”
ท่าทางเขาเริ่มสนุกที่จะต่อปากต่อคำ
“ไม่รู้ละ” ฉันเปลี่ยนเรื่อง “ถ้าฉันเป็นลีโอ กลับมาเห็นรั้วสูงท่วมหัวแบบนี้ คงแทบร้องไห้”
เขาหัวเราะหึหึ
“จะไปเป็นลีโอทำไม เป็นคุณแบบนี้ดีอยู่แล้ว ไหนๆ ของพวกนี้เป็นของผม แล้วเราก็สนิทกัน นี่ผมกำลังคิดอยู่เชียวว่า ถ้าเป็นอะไรไป ผมจะทำพินัยกรรมยกสมบัติทั้งหมดให้คุณ”
ฉันหันขวับ ทันได้เห็นใบหน้าเปื้อนเหงื่อที่ยังคงมีรอยยิ้มจางๆ
“แล้วถ้าถึงวันนั้นขึ้นมาจริงๆ ผมฝากคุณช่วยดูแลลีโอแทนผมทีได้ไหม”
5.9.53
บุคคลสิทธิ-ทรัพยสิทธิ
ใบหน้าระบายยิ้มของคนที่เพิ่งจะนั่งลงเมื่อสักครู่ ตอนนี้เริ่มเปลี่ยนเป็นหน้านิ่วคิ้วขมวด ใช้สองนิ้วคีบปากแก้วหมุนเล่นอย่างไม่รู้จะทำอะไรดีไปกว่านั้น
“ผมขอโทษจริงๆ”
“ไม่เป็นไรค่ะ ” คำตอบเบา ตายังจ้องอยู่ที่จอคอมพิวเตอร์ สองมือวางบนคีย์บอร์ด แต่ฉันกลับไม่รู้จะพิมพ์อะไรลงไปดี
“ผมผิดนัดคุณบ่อยขนาดนั้นเลยหรือ?”
“ไม่มากเท่าไรหรอก แค่ทุกครั้งที่คุณไม่ว่าง แค่นั้น”
“นี่เป็นครั้งแรกที่คุณโกรธผม”
“ไม่ได้โกรธค่ะ แค่พยายามใช้สิทธิเรียกร้อง ซึ่งฉันคิดว่าน่าจะพอมีอยู่บ้าง แค่นั้นเอง”
ฉันถอนหายใจ คนตรงหน้าคล้ายเริ่มจะยิ้มออกอีกครั้ง มือเรียวสวยยื่นมาแตะหลังมือฉันเบาๆ แล้วก็เหมือนเพิ่งนึกได้ รีบดึงมือกลับไปไว้ในท่ากอดอก เอนหลังพิงพนัก หัวเราะหึหึ แววตาขบขันครุ่นคิดคล้ายกำลังพยายามหาทางจะเอาชนะ
ฉันนิ่ง พยายามคิดถึงสิทธิเรียกร้องที่ตนเองน่าจะมี ในฐานะเพื่อนสนิทคนพิเศษของคนช่างเย็นชา...
“สิทธิเรียกร้อง” ตามกฎหมายมีความหมายเช่นเดียวกับ “บุคคลสิทธิ” บุคคลสิทธิหรือสิทธิทางหนี้ ในทางกฎหมาย หมายความถึง “สิทธิที่มีอยู่เหนือบุคคลใดบุคคลหนึ่ง ในการที่จะบังคับให้บุคคลนั้นกระทำการหรืองดเว้นกระทำการตามประสงค์ของผู้ทรงสิทธิ”
ลักษณะพิเศษของบุคคลสิทธิคือ เป็นสิทธิที่เจ้าของสิทธิสามารถเรียกร้องเอาได้เพียงแต่จาก “บุคคล” โดยเฉพาะเจาะจง ซึ่งเป็นลูกหนี้ของตนอยู่ในเวลาที่เกิดสิทธิอยู่เท่านั้น บุคคลในฐานะผู้ทรงสิทธิไม่สามารถไปเรียกร้องเอาจากบุคคลอื่นซึ่งไม่ใช่ลูกหนี้ของตนได้ บ่อเกิดของบุคคลสิทธิตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มีหลายประการ เช่น นิติกรรมสัญญา ละเมิด จัดการงานนอกสั่ง ลาภมิควรได้ ฯลฯ
“บุคคลสิทธิ” กับ “ทรัพยสิทธิ” ยังมีความแตกต่างกันหลายประการ...
...อะไรก็ช่าง... เอาเป็นว่า ตอนนี้ฉันต้องหาทางจัดการกับรอยยิ้มยั่วประสาทตรงหน้าให้ได้... ไม่ว่าจะด้วย “บุคคลสิทธิ” มีด ดาบ หอก พร้า ไม้หน้าสาม หรืออะไรก็แล้วแต่...
ในที่สุดเขาก็เปิดปาก...
“เอาละ ผมเข้าใจ... ในฐานะที่คุณเป็นเพื่อนพิเศษ คุณอาจมีสิทธิโดยชอบธรรมที่จะเรียกร้องให้ผมปฏิบัติตามสัญญา ถึงแม้ว่าสิทธิที่ว่านี้กฎหมายจะไม่ได้บัญญัติรับรองไว้ก็ตาม...”
“คุณอย่าลืมว่า “สิทธิ หมายถึง ประโยชน์หรืออำนาจอันชอบธรรมที่กฎหมายรับรองหรือคุ้มครองให้” ดังนั้น กรณีนี้ เมื่อไม่มีกฎหมายบัญญัติให้สิทธิไว้ ผมอาจจะถือว่าคุณไม่มีสิทธิก็ได้...และเมื่อคุณไม่มีสิทธิมาตั้งแต่ต้น คุณก็ย่อมจะไม่สามารถยกเอาบุคคลสิทธิหรือสิทธิเรียกร้องใดๆ มาอ้างกับผมได้เลย นั่นแปลว่า...ผมมีสิทธิโดยชอบธรรมทุกประการที่จะปฏิเสธคุณ”
....เงียบสนิท...ไม่มีคำตอบ...
“แต่ผมไม่ใจร้ายขนาดนั้น”
“อาศัยจารีตประเพณี และเพื่อเป็นการรักษาความสงบเรียบร้อย...และศีลธรรมอันดีของประชาชน...”
...น้ำเสียงคล้ายจะสำลักหัวเราะ...
“...ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 4 วรรคสอง ผมเห็นว่า ในฐานะที่ผมได้สัญญากับคุณไว้ ผมมีหน้าที่ต้องปฏิบัติตามสัญญา และสัญญานั้นก็ย่อมก่อให้เกิดสิทธิแก่คุณที่จะบังคับเอากับผม...”
“...เมื่อในที่สุด ผมไม่สามารถปฏิบัติตามสัญญา คุณในฐานะผู้ทรงสิทธิก็ย่อมมีสิทธิบอกเลิกสัญญาและเรียกร้องค่าเสียหายจากผมได้”
“เพราะรู้อย่างนี้ วันนี้ผมจึงเตรียมค่าเสียหายมาให้คุณ”
มือเรียวสวยหยิบถุงกระดาษใบเล็กออกวางลงบนโต๊ะด้วยท่าทางขัดๆ อย่างที่ไม่นึกมาก่อนว่าคนช่างเย็นชาจะทำได้
ฉันเอื้อมมือออกไปรับค่าเสียหายที่ว่าอย่างไม่ค่อยจะเต็มใจนัก ค่อยๆ แง้มออกดู ...โธ่เอ๋ย ...เอาตุ๊กตาหมีไปหลอกเด็กเถอะ!
“จะบอกอะไรให้นะคุณ ความเสียหายของฉันน่ะ เป็นความเสียหายทางจิตใจ ซึ่งปัจจุบันกฎหมายไทยยังไม่ยอมรับ ดังนั้น คุณไม่จำเป็นต้องเอาอะไรมาให้ฉันก็ได้”
“ก็แล้วแต่คุณ” เขาว่า
“ตอนนี้ของอยู่ในมือคุณแล้ว คุณได้ทรัพย์นี้ไปจากผมโดยชอบธรรม ดังนั้นคุณจึงมีกรรมสิทธิ หรืออีกนัยหนึ่งคือ “ทรัพยสิทธิ” เหนือทรัพย์นั้น คุณจะทำอย่างไรกับมันก็ได้”
“ทรัพยสิทธิ” ตามกฎหมาย หมายถึงสิทธิที่บุคคลหนึ่งมีอยู่เหนือทรัพย์ ไม่ว่าจะเป็นทรัพย์ที่มีรูปร่างหรือไม่มีรูปร่าง ทรัพยสิทธิจัดเป็นสิทธิเด็ดขาดที่บุคคลผู้เป็นเจ้าของสิทธิสามารถใช้กล่าวอ้างหรือต่อสู้บุคคลได้ทั่วไป โดยไม่จำกัดเฉพาะระหว่างบุคคลที่มีมูลหนี้ต่อกันเท่านั้น บุคคลผู้เป็นเจ้าของทรัพยสิทธิ คือบุคคลที่มีอำนาจเหนือทรัพย์ และสามารถใช้สิทธิเหนือทรัพย์นั้นอย่างไรก็ได้ได้ตามความประสงค์ แต่ทั้งนี้ ต้องไม่เป็นการรบกวนหรือกระทบสิทธิของบุคคลอื่น
ฉันนิ่งคิด
“ได้เลยค่ะ ตกลงตามนี้”
“ฉันจะรับไว้ แล้วถ้าคราวหน้าคุณผิดนัดฉันอีก ฉันจะเอาตุ๊กตานี่มาคืนให้คุณ”
สมัครสมาชิก:
บทความ (Atom)